عفونت ادراری چیست؟
عفونت ادراری یک بیماری شایع بوده که افراد با جنسیت‌ها و سنین مختلف ممکن است به آن مبتلا شوند. این بیماری با علائم ظاهری همراه است که سوزش و درد و تکرر ادرار می‌تواند مهمترین آنها باشد. عفونت ادراری دستگاه‌های ادراری از جمله مثانه، کلیه، حال و مجرای ادراری را درگیر می‌کند؛ به همین دلیل نیاز به درمان فوری دارد. آمار نشان داده که زنان بیشتر از مردان به این بیماری مبتلا می‌شوند و در صورتی که به موقع درمان نشوند عوارضی را برای آنها به همراه دارد.
cdc دراین باره می گوید:
UTIs are common infections that happen when bacteria, often from the skin or rectum, enter the urethra, and infect the urinary tract. The infections can affect several parts of the urinary tract, but the most common type is a bladder infection (cystitis). Kidney infection (pyelonephritis) is another type of UTI.
ادرار برای خارج شدن از بدن مراحل مختلفی را پشت سر می‌گذارد و از قسمت‌هایی چون کلیه، مثانه، حالب و مجرای ادراری عبور می‌کند. زمانی که ادرار دچار عفونت می‌شود فرد هنگام دفع سوزش و درد زیادی را تحمل می‌کند. باکتری‌هایی که در مسیر خروج ادرار قرار می‌گیرند باعث ایجاد این عفونت می‌شوند؛ به همین دلیل پزشک برای درمان تمام بخش‌ها را مورد بررسی قرار می‌دهد. عفونت دستگاه ادراری امروزه شایع بوده و بیشتر افراد با آن روبرو هستند. مصرف زیاد مایعات می‌تواند در پیشگیری از این بیماری تا حد زیادی موثر باشد.
زنان به دلایل مختلفی بیشتر از مردان درگیر این بیماری می‌شوند و درمان آنها هم به زمان بیشتری نیاز دارد. برای رفع عفونت ادراری روش‌های مختلفی پیشنهاد می‌شود و پزشک سعی می‌کند تا با توجه به حال بیمار و شدت بیماری روش مناسب را برای درمان انتخاب کند. برای تشخیص این بیماری اولین راهکار انجام سونوگرافی است که روی شکم و مثانه و کلیه انجام می‌شود. افراد مبتلا به این نوع عفونت مدام احساس درد و سوزش و تکرر ادرار دارند و باکتری‌ها به سرعت تکثیر می‌شوند تا جایی که فرد به آنتی بیوتیک نیاز پیدا می‌کند.
در کنار باکتری‌ها نمونه‌های نادری هم مشاهده می‌شود که در آن فرد به دلیل ویروس و قارچ به این عفونت مبتلا شده است. اگر در سونو بیماری تشخیص داده نشود پزشک با آزمایش نمونه ادرار و با توجه به علائمی که بیمار دارد بیماری را تشخیص می‌دهد. اگر بیماری سریع تشخیص داده نشود می‌تواند به اعضای بدن آسیب‌های جدی را وارد کند. آنتی بیوتیک‌ها خصوصا سیپروفلوکساسین می‌تواند پروسه درمان را سرعت ببخشد. نام قرص عفونت ادراری درون دفترچه بیمار ثبت می‌شود و می‌تواند در داروخانه نسخه نوشته شده را دریافت کند.
آشنایی با انواع عفونت ادراری
عفونت ادراری در قسمت تحتانی بدن و در بخش کلیه، مثانه، حالب و مجرای ادراری اتفاق می‌افتد که در هر قسمت علائم و نشانه‌های مختلف به خود را دارد. با توجه به نوع بیماری پزشکان آن را به ۳ دسته تقسیم کرده‌اند:
- کلیه ها: عفونت کلیه یا پیلونفریت حاد با عفونت ادراری همراه بوده که عامل اصلی بروز آن باکتری است. چون کلیه‌ها نقش حیاتی در بدن دارند باید پس از بروز علائم بلافاصله به پزشک متخصص مراجعه کنید. عفونت کلیه در زنان بیشتر بوده و التهابات را در بافت‌های کلیه ایجاد می‌کند. فرد بیمار در پشت و پهلو احساس درد کرده و حالت تهوع شدیدی دارد. تب و لرز هم نشانه دیگر این نوع از عفونت ادراری است.
- مثانه (سیستیت): رشد برخی باکتری‌ها در سیستم گوارش باعث بروز این نوع از عفونت ادراری می‌شوند که با درد مثانه و تکرار و بی اختیاری ادرار همراه است. روابط جنسی نقش مهمی در بروز این بیماری دارند و التهاباتی را در مثانه ایجاد می‌کنند. آناتومی بدن زنان به گونه‌ای است که بیشتر از مردان به این بیماری مبتلا می‌شوند. فشار در لگن و وجود خون در ادرار هم می‌تواند از دیگر علائم این بیماری باشد.
- مجاری ادرار (اورتریت): این نوع عفونت زمانی رخ می‌دهد که باکتری‌ها از مقعد وارد مجرای ادراری می‌شوند. سوزش ادرار و ترشحات زیاد می‌تواند علامت اصلی این بیماری باشد.
چرا به عفونت ادراری مبتلا می شویم؟
عفونت ادراری به دلایل مختلف افراد را درگیر می‌کند. از دلایل اصلی این بیماری می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- افراد مسن بیشتر در خطر عفونت ادراری هستند به همین دلیل افزایش سن می‌تواند اولین علت بروز این بیماری باشد.
- دیابت کنترل نشده هم می‌تواند در بروز عفونت ادراری نقش داشته باشد؛ به همین دلیل افراد دیابتی باید بیشتر مراقب این موضوع باشند.
- افرادی که از بدو تولد ساختارهای ادراری غیرطبیعی دارند بیشتر در معرض خطر هستند.
- زمانی که سیستم ایمنی ضعیف می‌شود باکتری سریع‌تر رشد می‌کند و فرد مبتلا به عفونت ادراری می‌شود.
- عدم رعایت بهداشت مهمترین دلیل بروز بیماری عفونت ادراری است و استفاده از آب غیر بهداشتی هم می‌تواند بیماری را تشدید کند.
- کاهش تحرک بعد از عمل جراحی و بی تحرکی و استراحت طولانی مدت علت دیگر عفونت ادراری است.
- افراد مبتلا به سنگ کلیه بیشتر از دیگران به عفونت ادراری مبتلا می‌شوند.
- اگر در چند هفته گذشته عفونت ادراری را تجربه کرده‌اید احتمال بروز مجدد آن زیاد است.
- علت دیگر عفونت ادراری انسداد مجاری ادراری و بزرگ شدن پروستات است.
- استفاده از سوندها می‌تواند محیط را باکتریایی و شرایط را برای عفونت فراهم کند.
علائم عفونت ادراری در زنان و مردان
عفونت ادراری در زنان و مردان و حتی کودکان با علائمی خود را نشان می‌دهد. این بیماری هر دو جنس را درگیر می‌کند اما نشانه‌های بیماری در زن و مرد یکسان نیست و هر کدام علائم مختص به خود را دارند. تکرر ادرار آن هم چندین بار در روز می‌تواند مهمترین علامت عفونت ادراری در مردان باشد که با دیدن علائم باید سریعا به پزشک مراجعه کنند. کنترل ادرار برای مردان سخت خواهد شد و نمی‌توانند خود را نگه دارند؛ سوزش ادرار باعث آزار فرد می شود و تب متوسط و رو به بالایی در برخی مردان مشاهده می‌شود که نشانه عفونت است.
بوی بد ادرار و تیره و کدر شدن رنگ آن از دیگر علائم بروز این بیماری در مردان است. دیدن خون در ادرار نشان می‌دهد که بیماری شدت پیدا کرده است و باید به آن رسیدگی شود. این بیماری در زنان با علائم متفاوتی بروز می‌کند. درد در لگن می‌تواند نشانه اصلی بیماری در زنان باشد. خانم ها در قسمت پایین شکم درد زیادی را حس می‌کنند و ادرار آنها با درد و سوزش همراه خواهد بود. تکرر ادرار در صورت شدت گرفتن بیماری به وضوح مشاهده می شود. بوی بد، تغییر رنگ و وجود چرک و خون در ادرار می‌تواند از دیگر علائم بروز عفونت ادراری در زنان باشد.
بهترین آنتی بیوتیک ها برای عفونت ادراری
عفونت ادراری در همه افراد به یک اندازه بروز نمی‌کند و شدت تکثیر باکتری‌ها و قارچ‌ها متفاوت است به همین دلیل هم داروهایی که برای درمان این بیماری تجویز می‌شود متناسب با شدت بیماری است. بیشتر افراد مدام سوال می‌پرسند که برای عفونت ادراری چه چیزی مصرف کنم؟ مصرف خودسرانه آنتی بیوتیک عوارض زیادی به همراه دارد و پزشکان داروها را بر اساس نوع بیماری و شدت آن به ۴ دسته تقسیم کرده‌اند:
- عفونت ساده: افراد مبتلا به عفونت ساده ادراری با مراجعه به پزشک می‌توانند از آنتی بیوتیک‌های تجویز شده از جمله تری متوپریم، سولفامتوکسازول، فسفومایسین، نیتروفورانتوئین، سفالکسین، سفتریاکسون استفاده کنند.
- عفونت پیچیده: اگر عفونت مدت زمان بیشتری به طول بینجامد و شدت پیدا کند پزشک از آنتی بیوتیک‌هایی با نان فلوروکینولون‌ها استفاده می‌کنند مانند سیپروفلوکساسین و لووفلوکساسین. با مصرف داروها طبق دستور پزشک در مدت زمان اندکی علائم بیماری کم شده و بیمار رو به بهبودی می‌رود.
- عفونت‌های مکرر: افرادی که مرتب به عفونت ادراری مبتلا می‌شوند نیاز است که یک دوره ۶ ماهه آنتی بیوتیک با دوز پایین را مصرف کنند تا بیماری به صورت ریشه‌ای برطرف شود. اگر به دلیل روابط جنسی دچار عفونت می‌شوید بهتر است آنتی بیوتیک را بعد از رابطه مصرف کنید.
- عفونت شدید: وقتی عفونت شدت پیدا می‌کند، می‌تواند به برخی اعضای بدن آسیب برساند پس نیاز است که بیمار در بیمارستان باشد و آنتی بیوتیک به صورت وریدی به او تزریق شود.
راه‌های پیشگیری از عفونت ادراری
- روزانه ۶ تا ۸ لیوان آب تمیز و بهداشتی مصرف کنید.
- ادرار را نگه ندارید و سعی کنید مثانه را سریع خالی کنید.
- از وان استفاده نکنید و دوش را جایگزین آن کنید.
- استفاده از لباس زیر پنبه‌ای توصیه می‌شود و عفونت را کاهش می‌دهد.
- عوض کردن لباس زیر خصوصا در فصول گرم می‌تواند در یادگیری از عفونت ادراری موثر باشد.
- برای پیشگیری از بارداری به هیچ وجه دیافراگم یا اسپرم‌کش استفاده نکنید.
- مردان برای پیشگیری از عفونت ادراری باید از کاندوم‌های روغنی و غیر اسپرم‌کش استفاده کنند.
- بعد از ادرار کردن خود را به خوبی تمیز کنید.
چرا کودکان به عفونت ادراری مبتلا می‌شوند؟
عفونت ادراری کودکان شایع بوده و چون کودکان کمتر بهداشت را رعایت می‌کنند ممکن است بیشتر در خطر باشند. بچه‌هایی که تازه از پوشک گرفته می‌شوند ممکن است به عفونت ادراری مبتلا شوند. استفاده از پوشک و تعویض دیر هنگام آن می‌تواند باعث بروز عفونت ادراری در کودکان شود. دختر بچه‌ها بدنی حساس تر دارند به همین دلیل بیشتر از پسران در خطر ابتلا به عفونت ادراری هستند. کودکانی که از وان استفاده می‌کنند ممکن است سریع تر از دیگران بیماری را تجربه کنند.
کودکانی که استخر می روند معمولا به عفونت ادراری مبتلا می‌شوند. اگر عفونت در بدن کودک کهنه شده باشد سیستم ایمنی او را تضعیف کرده به همین دلیل کودک مدام به عفونت ادراری مبتلا است. کودکان پسر که ختنه می شوند هم ممکن است با عفونت ادراری روبرو شوند. این بیماری در کودکان هم با علائمی همراه است و والدین به محض مشاهده علائم باید به پزشک متخصص مراجعه کنند تا سریع تر درمان شود و عارضه ای نداشته باشد. بدن کودکان نسبت به بزرگسالان حساس تر است؛ به همین دلیل رعایت بهداشت برای کودکان اهمیت زیادی دارد.
روش‌های تشخیص عفونت ادراری
عفونت ادراری به روش‌های مختلفی در بیماران تشخیص داده می‌شود. از روش‌های تشخیصی مورد استفاده می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- بررسی نمونه ادرار: آزمایش ادرار را پزشک متخصص کلیه و مجاری ادراری پیشنهاد می‌کند که در آن باکتری ها به راحتی قابل مشاهده و بررسی هستند. قبل از انجام این آزمایش بهتر است ابتدا ناحیه تناسلی به خوبی شسته و ضدعفونی شود؛ سپس نمونه برای آزمایشگاه جمع آوری گردد.
- تصویربرداری از مجرای ادراری: اگر فرد مدام به عفونت ادراری مبتلا می‌شود پزشک توصیه می‌کند که فرد تصویربرداری از مجاری ادراری انجام دهد. ناهنجاری در دستگاه ادراری در این روش به راحتی تشخیص داده می‌شود و پزشک می‌تواند روش درمانی مناسب را انتخاب کند. سونوگرافی و سی تی اسکن برای تصویربرداری بهترین گزینه هستند.
- تصویربرداری پیلوگرام داخل وریدی: پیشرفت تکنولوژی باعث شده تا امروزه دستگاه‌های جدیدتری در صنعت پزشکی استفاده شوند. پیلوگرام داخل وریدی یک روش تصویربرداری برای تشخیص عفونت ادراری بوده که اطلاعات خوب و دقیقی را در اختیار پزشک قرار می‌دهد. در این روش هر نوع کیست، تومور، سنگ و… به راحتی تشخیص داده می‌شود و علت عفونت ادراری مشخص می‌گردد.
- استفاده از اسکوپ برای مشاهده داخل مثانه: اسکوپ یک دستگاه مجهز بوده که برای تشخیص عفونت ادراری استفاده می‌شود. این لوله بلند و نازک تا مثانه پیش رفته و تصاویری را به ثبت می‌رساند. برای افرادی که مرتب تکرر ادرار دارند این روش توصیه نی‌شود.
عوارض عفونت ادراری
اگر عفونت ادراری سریع تشخیص داده نشود یا بیمار رسیدگی نکند ممکن است عوارضی جبران ناپذیر برای او به همراه داشته باشد. زنانی که درگیر عفونت هستند ممکن است آسیب‌هایی دائمی به کلیه های آنها وارد شود. عفونت ادراری باعث التهاب در بافت کلیه شده و کم کم بیماری‌هایی مزمن را در فرد ایجاد می‌کند که پس از درمان عفونت باز هم بیماری در فرد وجود خواهد داشت. زنان بارداری که عفونت ادراری آنها درمان نشده باشد نوزادانی کم وزن و نارس را به دنیا می آورند. تنگی پیشاب راه عارضه عفونت ادراری درمان نشده در مردان است.
سخن پایانی
عفونت ادراری ممکن است شدید نباشد اما اگر درمان نشود می‌تواند مشکلاتی جدی را برای بیمار ایجاد کند. اگر کلیه عفونی شود دیکر نمی‌تواند عملکرد خوبی داشته باشد و از کار افتادن کلیه می‌تواند جان بیمار را هم به خطر بیاندازد. با دیدن اولین علائم عفونت بهتر است به آن توجه کرده و مانع از پیش روی بیشتر باکتری شوید. آنتی بیوتیک‌ها نقش تعیین کننده‌ای در درمان این بیماری دارند اما باید طبق دستور پزشک مصرف شوند. پزشکان متخصص برای تشخیص بهتر و دقیق‌تر سعی می‌کنند تا از روش های تشخیصی استفاده کنند چون تشخیص دقیق می‌تواند به بهبودی کمک زیادی کند.
همچنین می توانید مقاله عفونت ریه را نیز مطالعه کنید.
سوالات شما
-
برای عفونت ادراری به چه دکتری مراجعه کنیم؟
- اگر فرد به عفونت‌های مکرر مبتلا باشد دیگر پزشک عمومی نمی‌تواند او را درمان کند به همین دلیل بیمار به متخصص اورولوژیست و نفرولوژیست نیاز دارد.
-
آیا عفونت ادراری باعث بالارفتن قند خون می شود؟
- افراد دیابتی که به عفونت ادراری مبتلا می‌شوند در زمان دفع ادرار قند خون زیادی از بدن آنها دفع می‌شود و استرس و اضطراب که فرد دارد باعث افزایش قند خون می‌شود. داروهای ادرارآور که پزشک تجویز می‌کند هم می‌تواند در افزایش قند خون موثر باشد.
-
آیا عفونت ادراری در کودکان خطرناک است؟
- اگر عفونت ادراری کودکان جدی گرفته نشود عفونت به مایع نخاعی و مغز وارد شده و کودک دچار مننژیت مغزی می‌شود.
