کولیک چیست؟ چرا نوزادان به کولیک مبتلا می شوند؟

کولیک چیست؟

همه نوزادان به دلایل مختلف از جمله گرسنگی، سرما، خستگی، گرما یا به دلیل نیاز به تعویض پوشک گریه می کنند. با این حال ممکن است یک نوزاد حتی پس از تغذیه، تمیز کردن و مراقبت از او باز هم گریه کند. اگر کودکی گریه های متوالی و تسلی ناپذیر دارد، اما به نظر سالم و خوب است، ممکن است کولیک داشته باشد. کولیک یک وضعیت دردناک است که در نوزادان رخ می دهد و با احساس درد شدید در شکم و همواره با گریه شدید همراه است.

علت دقیق کولیک (colic) هنوز مشخص نیست، اما به طور عمومی بیان می شود که به دلیل تغییرات در گوارش نوزادان به وجود می آید. این تغییرات ممکن است شامل تحریک رشد باکتری ها در دستگاه گوارش نوزاد (سیستم گوارش نوزاد که هنوز به درستی عمل نمی کند) و یا حتی تغییرات در رفتار نوزاد باشد.

یکی از مهم ترین علایم کولیک در نوزادان گریه های شدید و مداوم است که بیشتر اوقات از ساعت شش غروب شروع شده و تا چند ساعت ادامه می یابد. البته باید با گریه های دیگر نوزاد که برای گرسنگی، نفخ یا رفلاکس است، تفکیک شده و با توجه به حالات دیگر نوزاد تشخیص داده شود.

برای کمک به کاهش علائم کولیک در نوزادان، می توان از روش هایی مانند ماساژ شکم، تغییرات در سبک تغذیه نوزاد، استفاده از گرما و یا داروهای مخصوص استفاده کرد.

کولیک چیست؟

به گریه های طولانی و بدون هیچ دلیل واضح نوزاد سالم، کولیک می گویند. قولنج یا کولیک به صورت گریه نوزاد تعریف می شود:

• گریه هایی که بیش از 3 ساعت در روز دوام دارد.
• گریه هایی که بیش از 3 روز در هفته اتفاق می افتد.
• گریه هایی که بیش از 3 هفته رخ می دهد.

کولیک اغلب به طور ناگهانی با گریه بلند و بی وقفه شروع می شود. این گریه مداوم و شدید می تواند برای والدین و نوزادان بسیار استرس زا و سخت باشد. کولیک در 6 هفته اول زندگی نوزاد شایع تر است و معمولا در سن 3 تا 4 ماهگی به خودی خود از بین می رود. البته در بعضی از نوزادان نیز تا 6 ماهگی ادامه دارد.

نوزادان مبتلا به قولنج اغلب بد اخلاق هستند و خوب نمی خوابند. اما در بیشتر موارد به طور طبیعی رشد کرده و وزن اضافه می کنند. متخصصان می گویند سیگار کشیدن در دوران بارداری ممکن است خطر ابتلا به کولیک را افزایش دهد.

علائم کولیک در نوزاد

نوزادان اغلب علائم قولنج را در زمان معین هر روز و معمولا در عصر نشان می دهند. نوزادانی که کولیک دارند ممکن است، علائمی مانند:

• گریه های بدون دلیل واضح (گرسنگی یا پوشک کثیف) گویی درد دارند.
• آروغ زدن مکرر یا دفع گاز زیاد، این احتمالا به دلیل بلعیدن هوا هنگام گریه باشد که همیشه باعث کولیک نمی شود. بلعیدن هوای زیاد و ایجاد گاز در معده سبب سفت یا متورم شدن شکم نوزاد می شود.
• داشتن صورت قرمز روشن (برافروخته)
• هنگام گریه کردن پاهای خود را به سمت شکم جمع کرده، مشت هایشان را گره می کنند.
• دارای بازوهای سفت، پشت قوس دار هستند.

هیچ آزمایشی برای تشخیص قولنج وجود ندارد. پزشک نوزاد با معاینه فیزیکی روی موارد سطح انرژی، رنگ پوست، نفس کشیدن، دمای بدن و وزن نوزاد تمرکز می کند. همچنین ممکن است برای رد کردن مشکلات دیگر، آزمایشاتی را تجویز کند.

علت به وجود آمدن کولیک در نوزاد

علت کولیک چیست؟ متخصصان به طور قطع نمی دانند چه چیزی باعث کولیک می شود. چند نظریه در مورد چرایی وقوع آن وجود دارد. کولیک ممکن است زمانی رخ دهد که:

• نوزادان حساس هستند و در سازگاری با دنیا مشکل دارند. پس از تولد نوزادان باید به نور، صداهای بلند و سایر چیزهای جدید اطراف خود عادت کنند، اما شخصیت (خلق و خوی) متفاوتی دارند. برخی از نوزادان می توانند این موارد را به خوبی اداره کنند ولی سایر نوزادان به راحتی سازگار نمی شوند. گریه کردن ممکن است یکی از راه های کودک برای نشان احساسات خود در حین عادت کردن به دنیا باشد.
• نوزادان نمی توانند خود را آرام کنند. به نظر می رسد برخی از نوزادان به تحریک بسیار حساس هستند. آنها نمی توانند خود را آرام کنند. سیستم عصبی آنها هنوز در حال رشد است (نابالغ است). همان طور که نوزادان کمی بزرگتر می شوند، بهتر می توانند سیستم عصبی خود را کنترل کنند، با این اتفاق کولیک از بین می رود.

سایر تئوری ها در مورد علت ایجاد کولیک کمتر محتمل هستند که شامل موارد زیر هستند:

• حساس بودن به گاز معده:

برخی افراد فکر می کنند گاز معده ممکن است مقصر کولیک باشد اما شواهد زیادی برای حمایت از این موضوع وجود ندارد. در واقع گاز معده روی کولیک تاثیری ندارد.

کارشناسان بهداشت فکر می کنند که نوزادان کولیکی بیش از سایر نوزادان گاز تولید می کنند. احتمالا به این دلیل است که او هوای بیشتری را در حالی که برای مدت طولانی گریه می کند، می بلعد.

• داشتن حساسیت یا عدم تحمل شیر:

داشتن حساسیت به شیر یا عدم تحمل پروتئین شیر گاو ممکن است باعث درد شکم شود. اما اغلب این ها باعث شل شدن مدفوع (اسهال) نیز می شوند. اگر نوزاد نتواند شیر گاو را تحمل کند و به تغییر شیر خشک واکنش نشان دهد، ممکن است به شیر حساسیت داشته باشد.

نحوه آرام گرفتن نوزاد کولیکی

کولیک به خودی خود بهبود می یابد. گاهی فقط باید منتظر ماند تا کودک 4 ماهه شود تا سر و صدا (گریه ها و بیقراری های شبانه نوزاد) بهبود یابد. برخی از اقدامات برای آرام کردن نوزاد در ادامه عنوان شده است:

1. مطمئن شوید که نوزاد گرسنه نیست. اگر نوزاد علاقه ای به شیر یا سینه ندارد به زور به او غذا ندهید.

نکته: اگر به نوزاد از شیر خود (مادر) می دهید از پزشک خود بپرسید که آیا داروهایی که مصرف می کنید یا غذایی که می خورید ممکن است باعث تحریک یا واکنش آلرژیک در کودک شما شود.

2. وضعیت بدن نوزاد را تغییر دهید. بنشیند یا دراز بکشد.
3. در حین راه رفتن نوزاد را تکان دهید یا پشت نوزاد را ماساژ دهید.
4. از پستانک استفاده کنید. استفاده از پستانک های ضد کولیک مانند پستانک ارتودنسی Wee Care کد P126 میتواند در آرام کردن نوزاد تاثیرگذار باشد.
5. نوزادتان را قنداق کنید.
6. نوزاد را با برهنه کرده و در برابر و مماس با پوست خود قرار دهید.
7. از صداهایی که به کودک احساس آرامش و تمرکز می دهد (صدای سفید) مانند صدای پنکه، ماشین لباسشویی و ظرفشویی یا ضبط ضربان قلب استفاده کنید.
8. نوزاد را به ماشین سواری ببرید. حرکت ماشین اغلب باعث آرامش نوزادان می شود.
9. نوزاد را در یک تاب یا صندلی لرزان قرار دهید.
10. در حال حمل یا نگه داشتن، نوزاد را رو به بیرون قرار دهید، نوزادان دوست دارند نماهای متفاوتی از جهان را ببینند.
11. با کودک خود صحبت کنید و به آرامی برای کودک خود آواز بخوانید.
12. نوزاد را به حمام آب گرم ببرید.
13. نوزاد روی پاهای شما به شکم دراز بکشد و به آرامی پشت کودک را بمالید.
14. کودک خود را در آغوش بگیرید.
15. اگر به نوزاد خود شیر می دهید، باید از خوردن غذاهایی که احتمالا باعث واکنش آلرژیک می شوند، اجتناب کنید. برای مدتی نباید شیر، تخم مرغ، آجیل یا گندم مصرف کنید.
16. اگر نوزاد شما با شیر خشک تغذیه می شود بهتر است با مشورت پزشکش برای مدتی شیرش را عوض کنید.
17. اگر نوزاد شما با شیشه شیر تغذیه می شود، ممکن است استفاده از شیشه شیرهای ارتودنسی کمک کند. این نوع شیشه ها به شما امکان می دهد کودک خود را در وضعیت عمودی نگه دارید.

داروهای ضد کولیک

گریه مداوم کودک شما می تواند باعث استرس و اضطراب شود زیرا به نظر می رسد هیچ چیز آن را کاهش نمی دهد. مهم است بدانید که کولیک یک وضعیت ناخوشایند موقت است و معمولا به خودی خود بهبود می باید.

پزشکان برای بهبود کولیک در نوزادان گاهی اوقات داروهای خاصی را تجویز می کنند که چند مورد از این داروهای ضد کولیک عبارتند از:

قطره کولیک اید ویتابیوتیکس

این قطره ساخت کشور انگلستان است و برای از بین بردن درد های شکمی و گاز های معده کودکان استفاده میشود. کولیک اید با قیمت مناسب در حجم  30 میلی لیتر عرضه میشود. از جمله ترکیبات مهم این قطره ضد کولیک، سایمیتیکون، عصاره دانه شوید و رازیانه است که در درمان نفخ و دل پیچه نوزاد کاملا موثر است.

نحوه مصرف قطره کولیک اید

برای نوزادان 1 تا 6 ماه باید 4 بار در روز و 15 دقیقه قبل از خوردن غذا، 5 الی 10 قطره از این محصول استفاده شود.

برای نوزادان 6 تا 12 ماه باید 4 بار در روز و 15 دقیقه قبل از خوردن غذا، 10 الی 20 قطره از این محصول استفاده شود.

برای کودکان بالای یکسال باید 4 بار در روز و 15 دقیقه قبل از خوردن غذا، 20 الی 25 قطره از این محصول استفاده شود.

شربت گریپ میکسچر نرس هارویز

شربت گریپ میکسچر نرس هارویز از جمله محصولاتی است که با فرمولاسیون مناسب در پیشگیری و درمان س.ئ هاضمه، نفخ و اسپاسم گوارش کودکان و نوزادان موثر است. این شربت نیز ساخت کشور انگلستان است و در حجم 145 میلی لیتری به فروش میرسد.

وجود سدیم کربنات در ترکیبات این محصول باعث کاهش اسید معده و همپنین کاهش سوزش آن میگردد. عصاره زیره سیاه و روغن شوید نیز منجر به هضم راحت تر غذا و رفع مشکلات گوارشی میگردند.

نحوه مصرف شربت گریپ میکسچر نرس هارویز

کودکان 1 تا 6 ماه 5 میلی لیتر حداکثر 6 بار در شبانه روز

کودکان 6 تا 12 ماه 10 میلی لیتر و حداکثر 6 بار در شبانه روز

قطره کولیکز ویتان

این قطره ساخت کشور آلمان است و از بهترین شربت ها برای درمان کولیک نوزاد بشمار می رود. این محصول هیچگونه رنگ و مواد مصنوعی ندارد و حاوی عصاره طبیعی و معطر شوید و رازیانه است. شربت کولیکز در حجم 30 میلی لیتر عرضه میشود.

طریقه مصرف قطره کولیکز ویتان

برای نوزادان 1 تا 6 ماه باید 4 بار در روز و 15 دقیقه قبل از خوردن غذا، 5 الی 10 قطره از این محصول استفاده شود.

برای نوزادان 6 تا 12 ماه باید 4 بار در روز و 15 دقیقه قبل از خوردن غذا، 10 الی 20 قطره از این محصول استفاده شود.

برای کودکان بالای یکسال باید 4 بار در روز و 15 دقیقه قبل از خوردن غذا، 20 الی 25 قطره از این محصول استفاده شود.

استفاده این محصول برای کودکان زیر 1 ماه توصیه نمیشود. همچنین در صورت سابقه تشنج ی حساسیت به رازیانه از این محصول استفاده نشود.

شربت سگا نوز

این شربت یک محصول ایرانی با نام کامل شربت سگا نوز سلامت گستر آرتیمان است و در حجم 200 میلی لیتر عرضه میشود. این محصول ضد نفخ و اسپاسم بوده و به دلیل دارا بودن عصاره زنجبیل، حرکات روده ای را تسهیل میکند. این شربت بجز تاثیر در درمان کولیک برای تسکین سکسه و آرام کردن درد ناشی از دندان درآوردن نیز مفید است.

نحوه مصرف شربت سگا نوز

نوزادان 2 تا 4 هفته نصف قاشق چای خوری

نوزادان 1 تا 6 ماهه یک قاشق چای خوری

کودکان 6 ماهه و بالاتر 2 قاشق چای خوری

بزرگسالان 2 قاسق غذاخوری

استفاده از این محصول برای کودکانی که ناراحتی کلیه یا حساسیت به رازیانه دارند، توصیه نمیشود.

بهترین شیر خشک برای نوزاد کولیکی

شیر خشک برای نوزاد کولیکی باید با توجه به نیازهای او انتخاب شود. به طور کلی شیر خشک هایی که شامل پروبیوتیک هستند و باعث افزایش رشد باکتری های مفید در روده نوزاد می شوند، می توانند به کاهش علائم کولیک کمک کنند.

همچنین شیر خشک هایی که شامل فرمولاسیون های مخصوص برای کاهش گاز معده و روده نوزاد هستند، می توانند به کاهش علائم کولیک کمک کنند. در انتخاب شیر خشک برای نوزاد کولیکی بهتر است با متخصصین پزشکی مشورت کنید تا بهترین گزینه را برای نوزاد تان انتخاب کنند. بطور مثال شیر خشک گیگوز از جمله شیر خشک هایی است که برای نوزادان کولیکی مناسب بوده و به بهبود آنها کمک میکند.

اگر نوزادتان به پروتئین گاوی حساسیت دارد باید از شیر خشک های بدون پروتئین شیر گاو برای تغذیه اش استفاده کنید، تا کولیک نوزاد کاهش یابد.

ارتباط کولیک و رفلاکس معده در نوزادان

آیا رابطه ای بین رفلاکس معده نوزادان با کولیک وجود دارد؟ کولیک و رفلاکس معده دو عارضه متفاوت هستند. اما ممکن است در برخی از نوزادان به صورت همزمان رخ دهند و علائم مشابهی داشته باشند.

کولیک به عنوان یک عارضه شایع در نوزادان، به وضعیتی گفته می شود که نوزاد بدون دلیل آشکاری شروع به گریه کردن می کند و این گریه کردن تا چند ساعت در روز هم طول می کشد. گاهی علت این عارضه نامعلوم است. اما احتمالا به دلیل اختلال در گردش هوا در دستگاه گوارش نوزاد یا به دلیل تغییرات هورمونی مادر در دوران بارداری است.

رفلاکس معده نیز به وضعیتی گفته می شود که محتویات معده به سمت بالا، مری و گلو و نهایتا دهان جریان پیدا می کند. این عارضه در نوزادان شایع است و ممکن است ناشی از علل مختلفی مثل ناتوانی ماهیچه های مری، عدم تکامل کامل سیستم گوارشی یا مصرف غذاهای سنگین باشد.

اگرچه کولیک و رفلاکس معده دو عارضه متفاوت هستند، اما در برخی از نوزادان ممکن است با همدیگر همراه باشند و علائمی مشابهی داشته باشند.

به عنوان مثال یک نوزاد ممکن است به دلیل رفلاکس معده درد شکمی و گازهای بیشتری را تجربه کند که باعث افزایش گریه و ناراحتی شدید می شود. همچنین در برخی از موارد کولیک ممکن است باعث افزایش رفلاکس شود. برای مطالعه بیشتر درباره عوامل تشدید کننده رفلاکس نوزادان روی لینک کلیک کنید.

تفاوت کولیک و نفخ در نوزاد

کولیک و نفخ دو عارضه مختلف هستند. اما ممکن است علائمی شبیه به هم داشته باشند. به گریه ها و بی قراری هایی که سر ساعت مشخصی ایجاد می شود و عموما کودک بی قراربوده و آرام نمی گیرد، کولیک می گویند. در این حالت نوزاد پاهایش را در شکمش جمع می کند و قرمز می شود. این عارضه علت شناخته شده ای ندارد ولی احتمالا به دلیل اختلال در گردش هوا در دستگاه گوارش نوزاد است. نوزاد کولیکی متناوب گریه می کند و علائمی مانند تغییر در الگوی خواب، ناراحتی، بی اشتهایی و گاهی اوقات عدم تمایل به خوردن نیز دارد.

نفخ  به وضعیتی گفته می شود که بیشترین علامت آن تولید بیش از حد گاز در دستگاه گوارش نوزاد است. تولید گاز از طریق بلع هوا با کامل نگرفتن سینه مادر یا درست قرار نگرفتن شیشه شیر در دهان نوزاد یا شیشه خالی را مکیدن ایجاد می شود.

نفخ ممکن است به دلیل مصرف غذاهایی باشد که سخت هضم می شوند یا به علت مصرف شیر مادر و حساسیت به شیر بر پایه پروتئین گاو ایجاد شود. علائم نفخ می تواند شامل سرگیجه، تغییر الگوی خواب، بلعیدن هوا، افزایش حجم گاز و تجمع گاز در شکم نوزاد باشد.

به طور کلی می توان گفت که علائم کولیک و نفخ به شدت متفاوت هستند. در صورتی که شما مطمئن نیستید علامت های نوزاد شما به کدام یک از این عارضه ها مربوط می شود، بهتر است با پزشک مورد نظر خود مشورت کنید.

تفاوت قلنج و گریه معمولی

قلنج و گریه معمولی دو نوع واکنش احساسی هستند که در افراد به دلایل مختلفی ایجاد می شوند. تفاوت عمده بین این دو نوع گریه در شدت و مدت زمان آنهاست.

گریه معمولی اغلب به عنوان پاسخی به احساساتی مانند خوشحالی، ناراحتی، خشم، گرسنگی و غیره بروز می کند و به طور عمومی شامل گریه با صدای بلند است. این نوع گریه ها معمولا به سرعت شروع و پایان می یابند و معمولا در مدت زمان کوتاهی پس از ایجاد احساسات متوقف می شوند.

اما قولنج (کولیک) نوعی گریه با شدت بسیار بالاست. در قولنج فرد با شدت بیشتر و زمان طولانی تری گریه می کند و ممکن است فریاد بکشد، تنفسش نامنظم شود و بعضی از عضلات بدنش به صورت ناخواسته دچار اسپاسم شوند. علاوه بر این قلنج برای مدت زمان طولانی تری ادامه یابد. بنابراین تفاوت قلنج و گریه معمولی در شدت و زمان گریه و دلایل متفاوت آنها می باشند.

ماساژ شکم برای درمان کولیک

اگر نوزاد سالم برای چندین ساعت در روز گریه کند و هیچ دلیل روشنی نداشته باشد، ممکن است کولیک داشته باشد. نوزادان کولیکی اغلب از ساعت 6 بعدازظهر گریه میکنند تا نیمه شب.

روش های متعددی برای درمان کولیک از طرف متخصصین اعلام شده است که یکی از موثرترین روشها ماساژ شکم است. استفاده از تکنیک ماساژ می تواند درد کودک را کم کند و نگرانی های والدین را کاهش دهد. سه گام ساده برای ماساژ کولیک نوزاد عبارتند از:

قبل از شروع به ماساژ دست خود را با روغن گیاهی آغشته کنید و لباسهای نوزاد را بجز پوشک در آورید. باید بدانید که بعضی مواقع ماساژ باعث بیرون روی نوزاد هم می شود. نوزاد را روی یک پتوی گرم و نرم به پشت بخوابانید و ماساژ را به شکل زیر آغاز کنید.

گام اول

که اصطلاحا چرخش دستها است، باید کف دستتان را به آرامی زیر جناغ نوزاد قرار دهید و به آرامی و از روی احتیاط از زیر سینه به سمت پایین دستتان را روی شکم بکشید. شما باید عمق حرکت را زمان ماساژ از قفسه سینه تا شکم حس کنید. وقتی دستتان به ناف رسید با دست دیگرتان دوباره همین حرکت را تکرار کنید. پس دستانتان از حرکت باز نمی ایستند و در تمام این زمان یک دست در حال پایین آمدن بر روی شکم نوزاد است.

گام دوم

برای انجام دادن مرحله دوم ماساژ شما باید طوری زانوهای کودک را خم کنید که نزدیک شکمش قرار بگیرد. دستانتان را روی زانوی نوزاد قرار دهید و حالا پاشنه پای نوزاد را بگیرید و به آرامی و با لرزش بسیار کمی به سمت پایین بکشید تا زمانی که روی پتو قرار بگیرد. این کار را 10 بار انجام دهید.

گام نهایی

قسمت آخر ماساژ کولیک برای این که گاز داخل شکم نوزاد به درستی حرکت کند تا نوزاد بتواند آن را دفع کند. اولین حرکت این است که فرض کنید می خواهید حرف I را روی شکم نوزاد بکشید از بالا به پایین بیاورید سپس یک L وارونه را روی شکم نوزاد بکشید و در آخر هم یک U وارونه را روی شکم نوزاد بکشید. این کار را آهسته ولی محکم انجام دهید تا نوزاد از آن لذت ببرد.

ماساژ کولیک می تواند برای کودک شما عالی باشد ونه تنها نوزادتان بلکه شما را نیز از استرس و نگرانی راحت سازد. شما می توانید هر روز این کار را انجام دهید اما سعی کنید زمانی که نوزادتان گریه می کند این کار را انجام ندهید چون در این حالت نوزاد بسیار حساس است .

نتیجه گیری

کولیک برای نوزادان بسیار آزاردهنده است و این مسئله می تواند برای (مخصوصا) مادرانی که اولین زایمان خود را تجربه می کنند شرایط روحی و استرس زیادی را ایجاد کند و این موضوع وقتی بدتر می شود که والدین ندانند مشکل نوزادشان چیست. تکنیکی به نام ماساژ کولیک وجود دارد که می تواند درد نوزاد را کاهش دهد واز استرس مادران بکاهد.