علت و راه های جلوگیری از رفلاکس در نوزادان

رفلاکس معده چیست؟

به برگشت محتویات معده به مری و خروج آن از دهان نوزاد به بیرون رفلاکس می گویند. عمل رفلاکس معده در نوزادان گاهی تا چند بار در روز هم اتفاق می افتد که به معده آنها کمک می کند تا مقدار زیادی غذا را خالی کند تا نوزاد به علت پر بودن بیش از حد معده اذیت نشود. در صورتی که نوزاد رشد خوبی دارد و سالم است، جای نگرانی نیست.

وقتی رفلاکس شدیدتر شده یا تا 18 ماهگی نوزاد ادامه می یابد و با کاهش وزن نوزاد همراه می شود، غیر معمول شناخته شده و باید برای درمان آن اقدامات لازم صورت گیرد.

از شایع ترین علل رفلاکس نوزادان می توان به سکسه های طولانی، بی قراری و گریه های شدید غیر قابل کنترل نوزاد و احساس درد در هنگام عمل بلع اشاره کرد.

یکی از راه های درمان رفلاکس معده در نوزادان، تغییر سبک رژیم غذایی نوزاد و مادر است. در این رژیم غذایی باید از مصرف شیر یا فراورده های با پروتئین گاو خودداری کرد. در رفلاکس های شدید پزشک دارو یا شیر خشک مخصوص تجویز می کند.

تقریبا نیمی از نوزادان تا 3 ماهگی چند بار در روز دچار رفلاکس می شوند که این عارضه در 12 تا 14 ماهگی به صورت طبیعی بهبود خواهد یافت.

رفلاکس در نوزادان

رفلاکس یا برگشت معده ای یک وضعیت شایع در نوزادان است که در آن محتوای معده از راه معده به مری سپس به داخل مری و گلو جریان پیدا می کند. این وضعیت در بیشتر نوزادان به طور قطعی بهبود پیدا می کند و نیاز به درمان خاصی ندارد.

در بعضی از نوزادان، رفلاکس ممکن است شدیدتر باشد و  باعث اختلال در خواب، بالا آمدن مواد غذایی، استفراغ، تغییر رنگ پوست به نارنجی و حتی خلط و خونریزی در مدفوع شود. در این موارد پزشک معالج با بررسی وضعیت نوزاد و بر اساس شدت علائم و نوع رفلاکس ممکن است داروهایی را به نوزاد تجویز کند و یا رژیم غذایی خاصی را به مادر و نوزاد توصیه کند.

علائم رفلاکس نوزاد

علت رفلاکس نوزاد می تواند شامل موارد زیر باشد:

• بالا آمدن مواد غذایی از دهان نوزاد به بیرون (استفراغ)
• تغییر رنگ پوست به نارنجی
• دادن قوس به کمر و حرکات غیر طبیعی در گردن و چانه
• اختلال در خواب
• افزایش بیش از حد وزن نوزاد
• انعقادات صدا در نوزاد
• دشواری در فرایند تغذیه
• افزایش تعداد عفونت های تنفسی
• خلط و خونریزی در مدفوع نوزاد

در هر صورت باید توجه داشت که برخی از این علائم ممکن است به دلایل دیگر(مانند کولیک و غیره) نیز رخ دهند. در صورت بروز هر یک از این علائم بهتر است با پزشک معالج نوزاد مشورت کنید تا علت واقعی آن شناسایی شود.

علت رفلاکس معده نوزاد

علت رفلاکس معده در نوزادان ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• در نوزادان سیستم گوارشی هنوز به صورت کامل تکامل نیافته است و عضلات مری و معده ضعیف تر هستند. این مساله ممکن است باعث برگشت محتوای معده به مری و گلو شود.
• نوزادانی که با شیر مادر تغذیه می شوند، ممکن است دچار رفلاکس شوند. زیرا شیر مادر خیلی سریع از معده نوزاد عبور می کند و ممکن است باعث برگشت محتوای معده به مری شود. همچنین تغذیه با فراورده های شیر گاو یا شیر با پروتئین کمتر نیز ممکن است رفلاکس را تسریع کند.
• در برخی از نوزادان رفلاکس به دلیل ارثی بودن این وضعیت در خانواده شان رخ می دهد.
• مصرف تنباکو و الکل هنگام بارداری و تغذیه نامناسب مادر و حتی مصرف برخی از داروها می تواند موجب رفلاکس در نوزاد شود.
• جمع کردن پاها در شکم حین شیر خوردن
• احساس گشنگی مداوم
• تاخیر در آروغ زدن
• مکیدن انگشتان
• پریدن از خواب همراه با جیغ زدن
• عرق سر و صورت هنگام شیر خوردن (سردی کف دست و پا)
• رنگ پریدگی صورت و لبها هنگام آغاز دردها
• آبریزش مداوم از دهان

در هر صورت باید توجه داشت که برخی از نوزادان بدون داشتن هیچ گونه علت خاصی دچار رفلاکس می شوند.

برای جلوگیری از رفلاکس معده نوزاد چه کاری باید انجام داد؟

• ایجاد محیطی آرام
• کنترل عوامل محیطی
• تغذیه با شیر خشک Ar
• استفاده از تشک رفلاکس
• به کودک کمک کنید تا آروغ بزند
• نگه داشتن نوزاد به شیوه های مناسب
• استفاده از سری شیشه شیرهای ضد رفلاکس
• غذاهای کمکی مناسب برای نوزادان رفلاکسی و آلرژی گاوی

در ادامه برخی از راه های درمان رفلاکس نوزاد را توضیح می دهیم:

• تغذیه با شیر خشک Ar: به جای تغذیه نوزاد با شیرهایی که پروتئین بالایی دارند، می توانید از شیرهایی با پروتئین کمتر استفاده کنید. همچنین تغذیه با شیر خشک های Ar که دارای غلظت بالایی بوده و نسبت به شیر خشک های معمولی سنگین تر هستند که سبب می گردد شیر بیشتر در معده بماند.
• استفاده از سری شیشه شیرهای ضد رفلاکس برندهای مختلف هم در کاهش رفلاکس تاثیر گذار است.
• استفاده از تشک رفلاکس: این تشک ها یکی از ابزارهای مهم در کنترل رفلاکس نوزادان است. این تشک ها در دو نوع 12 درجه و 20 درجه وجود دارند. درجه بندی تشکها (شیب قسمت سر نوزاد از زمین) با هم متفاوت بوده که نسبت به شدت رفلاکس انتخاب می گردد.
• به کودک کمک کنید تا آروغ بزند: آروغ زدن کودک هنگام شیر خوردن می تواند در کاهش رفلاکس موثر باشد. در هنگام شیر دادن کمی به نوزاد زمان دهید تا آروغ بزند و بعد دوباره به او شیر بدهید تا به معده فشار کمتری وارد شود.
• نگه داشتن نوزاد به شیوه های مناسب: بعد از تغذیه نوزاد بهتر است حداقل 30 دقیقه نوزاد را در حالت بالا نگه داشت تا جریان معده به راحتی به جایگاهش برگردد.
• ایجاد محیطی آرام: هنگام تغذیه نوزاد بهتر است در محیطی آرام قرار گیرد.
• در هنگام خواب بهتر است سر کودک کمی بالاتر از حد معمول قرار گیرد، این عمل به کاهش رفلاکس کمک می کند.
• کنترل عوامل محیطی: بهتر است در طول بارداری مادر از مصرف تنباکو یا الکل خودداری کند و به تغذیه صحیح خود توجه نماید.

رفلاکس در بسیاری از نوزادان عارضه ای بی خطر و عبوری است که به طور طبیعی با رشد و تکامل نوزاد درمان می گردد. فقط کودکانی که رفلاکس شدید دارند یا رفلاکس بعد از 18 ماهگی ادامه دار بود باید با مصرف داروی ضد رفلاکس درمان گردند.

برخی از شیر خشک های آنتی رفلاکس

• شیر خشک ضد رفلاکس ببلاک AR
• شیر خشک نان AR
• شیر خشک تروویتال AR
• شیر خشک بیومیل AR

عوامل تشدید کننده رفلاکس نوزادان

برخی از عوامل تشدید کننده رفلاکس نوزادان، عبارتند از:

• تغذیه نوزاد با پروتیین بالا می تواند باعث تشدید رفلاکس شود. همچنین تغذیه زیاد با شیر خشک ممکن است باعث تشدید رفلاکس گردد.
• تغذیه بیش از اندازه نوزاد می تواند رفلاکس را تشدید کند. بهتر است تعداد دفعات تغذیه نوزاد( با حجم کم) را افزایش داده و شیر خوردن نوزاد با آرامی انجام شود.
• زمانی که نوزاد بلافاصله بعد از شیر خوردن می خوابد، رفلاکس افزایش می یابد. بهتر است نوزاد را حداقل 30 دقیقه بعد از تغذیه در حالت عمودی نگه داشت.
• وقتی به شکم نوزاد فشار وارد می شود (مثل دمر خوابیدن) رفلاکس تشدید می یابد. در این حالت بهتر است نوزاد را با حرکات آرام و نرمال نگه داشت و از فشار بر شکم او جلوگیری کرد.
• زمانی که نوزاد به مدت طولانی از پوشک استفاده می کند باعث افزایش رفلاکس می شود. بهتر است در طول روز مدت زمانی کودک بدون پوشک باشد.
• استفاده از الکل، برخی از داروها و دخانیات توسط مادران شیرده هم می توانند رفلاکس را افزایش دهند.

عوارض ریفلاکس:

رفلاکس معده در نوزادان یا برگشت محتویات معده به مری یا دهان و مجاری تنفسی فوقانی (بینی) عوارضی را در نوزاد ایجاد می کند که اکثر مواقع با برطرف شدن رفلاکس، عوارض به خودی خود بهبود می بایند، ولی گاهی اوقات عوارض بهبود نیافته و نوزاد به درمان اختصاصی نیاز دارد.

از عوارض رفلاکس معده در نوزادان می توان موارد زیر را نام برد:

• التهاب مری: چون محتویات معده اسیدی می باشند به همین دلیل با برگشت محتویات معده (رفلاکس) مری تحریک شده و ملتهب می گردد.
• رفلاکس معده ممکن است سبب کاهش وزن نوزاد شود زیرا با احساس تهوع و درد معده، تمایل به خوردن در نوزاد کاهش می یابد.
• وقتی رفلاکس با درد معده و تهوع همراه باشد، سبب بی خوابی و بیداری شبانه نوزاد شده که اختلال در خواب را نیز به همراه دارد.
• رفلاکس سبب تهوع و احساس سیری کاذب در نوزاد شده که از عوامل اختلال در تغذیه نوزاد هم می باشد.
• رفلاکس ممکن است باعث اختلالات گوارشی مثل اسهال و یبوست گردد.
• رفلاکس ممکن است باعث تحریک راه هوایی شده و باعث تنگی نفس و سرفه نوزاد شود.

در صورتی که نوزاد احساس درد، تهوع، استفراغ یا دشواری در تنفس دارد بهتر است با پزشک معالج نوزاد مشورت شود تا راه درمانی مناسب نوزاد ارائه بدهد .

جمع بندی

رفلاکس معده در نوزادان یا برگشت خوردن محتوای معده به مری در نوزادان به دلیل نا منظم بودن عضلات مری و معده است که باعث می شود محتوای معده به مری برگردد. این مشکل در بسیاری از نوزادان در طول اولین ماههای زندگی رخ می دهد و بیشتر مواقع با رشد و تکامل عضلات نوزاد بهبود می یابد.

اما در صورتی که این مشکل به صورت شدید و مزمن در نوزادان رخ دهد، ممکن است نیاز به درمان داشته باشد. در این موارد پزشک معالج ممکن است محدویت تغذیه ای، داروهای ضد اسید، شیر خشک های ضد رفلاکس Ar برای کنترل رفلاکس تجویز کند. همچنین در موارد شدیدتر ممکن است نیاز به مشاوره جراحی باشد.

بنابراین در صورتی که شما به شدت نگران رفلاکس نوزاد خود هستید بهتر است با پزشک معالج خود در مورد راه های درمانی مناسب برای نوزادتان صحبت کنید.

سوالات متداول درباره رفلاکس معده نوزادان

رفلاکس نوزاد چه زمانی از بین می رود؟

گذراندن مرحله رفلاکس با کودک می تواند خسته کننده و استرس زا باشد. خوشبختانه، بیشتر نوزادان در سن 12 تا 18 ماهگی از رفلاکس رشد می‌کنند.

چه چیزی رفلاکس نوزاد را بدتر می کند؟

تغذیه بیش از حد کودک می تواند علائم ریفلاکس را بدتر کند. پزشک یا ارائه‌دهنده مراقبت‌های بهداشتی آن‌ها به شما می‌گویند که با هر خوراک چقدر باید بخورند.

آیا نوزادانی که از شیر مادر تغذیه می کنند دچار رفلاکس می شوند؟

اکنون که ما به طور معمول نوزادان را بسیار بیشتر از اجدادمان دراز می کشیم، نیروی گرانش از ایستادن دائمی شیر کمکی به پایین نگه داشتن شیر نوزاد در شکم آنها نمی کند و می تواند دوباره به سمت بالا برگردد. نوزادانی که برای شیردهی به طور موثر قفل نمی کنند ممکن است رفلاکس داشته باشند.

شیردهی برای رفلاکس از چه غذاهایی باید اجتناب کرد؟

برخی از غذاها مانند کافئین، شکلات و سیر می توانند رفلاکس را افزایش دهند. اگر به نوزاد خود شیر می دهید، این موارد را از رژیم غذایی خود حذف کنید. برخی از این غذاها می توانند آثاری در شیر مادر به جا بگذارند و بر شدت رفلاکس کودک شما تأثیر منفی بگذارند.